'Probiyotikler' Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü tarafından geliştirilen bir tanım, probiyotiklerin "yeterli miktarlarda alındığı taktirde konakçısına sağlık faydaları sağlayan canlı mikro-organizmalardır". Bu mikro-organizmalar bakteri, küf ve maya gibi minik canlı hücrelerdir. Probiyotiklerin olası faydalarının arkasındaki teori, 20. yüzyıl başlarına ve Rus biyolog Elie Metchnikoff'a uzanmaktadır. 1908 Yılında Tıp alanında Nobel Ödülü kazanan Metchnikoff, yaşlanmaya kısmen sindirim sistemindeki toksik bakterilerin neden olduğunu ve bu zararlı mikropların laktik asitte bulunan iyi huylu olanlarıyla değiştirilmesi ile ömrün uzatılabileceğini öne sürmüştür. 1920 Yılında yapılan araştırma, Metchnikoff'un kendi diyetine ekşimiş süt formunda eklediği bakterilerin, insan bağırsaklarında canlı kalamayacağını iddia etmiştir. Probiyotiklerin gerçekten sağlık faydaları sağlayıp sağlamadığına dair tartışma o günden beri devam etmektedir.

Probiyotiklerin, örneğin alerjilerin önlenmesi ile ishal hastalıklarının önlenmesi ve tedavisinde terapötik faydalarına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Ancak esas tıbbi fayda, yüksek dozda bakteri kullanımının sonucudur. Gıda ürünleri ve takviyelerindeki 'dozaj', büyük oranda değişmektedir. Örneğin tek bir kase probiyotik yoğurt içeceği, 6.5 milyar bakteri içerirken, 4.4 gramlık poşetteki takviye VSL3, 450 milyar bakteri içermektedir. Onlarca probiyotik türüne dair tartışmalar yapılmaktadır - hangisinin hangisinden daha etkili olduğu ve birlikte kullanılıp kullanılmayacağı tartışılmaktadır. Ayrıca bakteri, sadece canlıyken etkili olabilmektedir. Bunların gıda içinde canlı kalması - diğer bir çok unsurun yanı sıra - içine eklendikleri ürünün kimyasal kompozisyonu (asidite ve oksijen içeriği dahil) ve ürünün muhafaza koşulları, örneğin sıcaklık yer almaktadır.

Bilimsel Kanıt

Ancak faydalarının kanıtlandığı bir alan, probiyotik takviyelerinin evcil ve çiftlik hayvanı gıdalarında kullanımıdır. Köpekler, kediler ve atlar, insanlara benzer bir sindirim sistemine sahiptir ve tamamının diyetlerine 'iyi bakterilerin' eklenmesinden fayda sağladığı, özellikle antibiyotiklerin yan etkilerini ('kötü' bakterilere ek olarak 'iyi' bakterileri öldürme) azalttığı söylenmektedir. Gıda takviyelerinin domuzlar ve tavuklar üzerindeki etkisi çok daha etkileyicidir, hayvanların kilo alma hızını yüzde 24'e kadar artırabildiği iddia edilmektedir.