Uit de lucht gegrepen: schoon water voor scholen in Tanzania

8 april 2024

Toegang tot veilig water en sanitaire voorzieningen vormt in veel landen nog steeds een uitdaging. In verband met ziekte door vervuild drinkwater en dagelijkse tochten om het te gaan halen, kunnen veel kinderen niet naar school. Dankzij een samenwerking met non-profit organisatie Viva con Agua, gevestigd in Hamburg, Duitsland, helpt GEA verschillende scholen in Tanzania te voorzien van schoon water, met gebruik van zeer magische technologie.

In Tanzania overlijden er elk jaar duizenden mensen door gebrek aan veilig water. De economische kosten door overtollige medische kosten en verloren productiviteit worden geschat op meer dan $ 2,4 miljard per jaar. Water halen is een taak die vaak wordt verricht door vrouwen en kinderen, wat hen de kans ontneemt om buitenshuis te werken of naar school te gaan. Zonder degelijke sanitaire voorzieningen krijgen meisjes te maken met extra struikelblokken op het gebied van onderwijs.

We spraken Carolin Stüdemann, Managing Director van de non-profit organisatie, Viva con Agua de Sankt Pauli e.V. in Hamburg, Duitsland, om meer te leren over waterschaarste in Tanzania. En we bespreken hoe GEA’s steun daar de toegang tot schoon water en sanitaire voorzieningen verbetert.

Wat is de algehele watersituatie in Tanzania en waarom is er steun nodig?

Carolin Stüdemann (CS): Ondanks een relatieve overvloed aan zoet water in Tanzania, is het niet altijd veilig om te drinken of ermee te wassen. De helft tot een derde van de bevolking van Tanzania heeft geen toegang tot schoon water, afhankelijk van het seizoen. De dichtstbijzijnde waterbron bevindt zich vaak op slecht te bereiken plekken, waardoor het een vermoeiende en soms gevaarlijke taak is om het te gaan halen. 

Er zijn wel waterputten, maar die zijn vaak verontreinigd door verroeste leidingen, landbouw- of industriële activiteiten. Een aantal van onze projecten hebben 2.000 m of meer boven zeeniveau plaats. Deze gebieden hebben lage grondwaterniveaus, waardoor de aanleg van nieuwe waterputten een onhaalbare taak is. En hoewel het systematisch testen van alle soorten waterbronnen ziekte kan verminderen, wordt dit maar zelden gedaan. 

Maakt klimaatverandering de situatie erger?

CS: Absoluut. Gemeenschappen kunnen niet meer vertrouwen op traditionele weerpatronen. Het regenseizoen is vaak korter, waardoor gezinnen zich niet meer kunnen behelpen met opgevangen regenwater. Overstromingen leiden ook tot problemen; overstromende toiletten en sanitaire voorzieningen verontreinigen zoetwaterbronnen, waardoor het risico op cholera-uitbraken toeneemt.

Hoe biedt Viva con Agua gemeenschappen toegang tot schoon water?

CS: Onze teams werken in een aantal van de meest uitdagende omgevingen over de hele wereld, om WASH-oplossingen te bieden. WASH staat voor water, sanitaire voorzieningen en hygiëne. In samenwerking met lokale overheden, identificeren we scholen zonder toegang tot veilig water en hygiënische voorzieningen. Afhankelijk van de locatie, omgeving en behoeften, overziet Viva con Agua het aanleggen van toiletten en sanitaire voorzieningen, het boren van putten, het verzamelen van regenwater van daken en andere op de natuur gebaseerde oplossingen. Bovendien bieden we leerlingen trainingen op het gebied van hygiëne.

Het draait nooit om maar één oplossing en dezelfde oplossing werkt niet overal. Eerst analyseren we potentiële locaties en testen we de kwaliteit van de waterbronnen. Dan ontwikkelen we een projectplan en stemmen dat af met de lokale overheden. Ook testen en repareren we bestaande waterputten en infrastructuur, aangezien we dit voor een fractie van de kosten van nieuwe installaties kunnen doen. 

Waarom richt u zich op scholen? Zou uw inzet geen grotere invloed hebben binnen de dorpen?

CS: In Tanzania vormen scholen vaak een knooppunt tussen meerdere dorpen, zodat meer kinderen ernaartoe kunnen. Daarom zijn het ideale locaties voor waterprojecten. Het water en de voorzieningen die we bieden, met de steun van donoren zoals GEA, zijn zelfs beschikbaar voor iedereen in de gemeenschap, waardoor de impact van onze inzet wordt gemaximaliseerd.

Training op het gebied van hygiëne is doorslaggevend voor het succes en het ontwerp van onze projecten. Via de universele taal van sport, muziek en kunst maken we het leuker om over goede hygiënepraktijken te leren. En deze kennis wordt weer overgebracht aan de ouders. Schoolkinderen zijn het ideale doorgeefluik voor het veranderen van gedrag en instellingen.
Het resultaat is minder gevallen van diarree door verontreinigd water, wat weer een positief domino-effect heeft op de lokale economie en natuurlijk de aanwezigheid op school. School is zo belangrijk omdat het een gateway voor jonge mensen vormt om meer controle over hun levens en toekomst te krijgen.

Hoe steunt GEA de inzet van Viva con Agua in Tanzania? 

CS: GEA benaderde ons in 2022. We deelden onze doelen en bedachten een driejarenplan. In 2023 bood GEA ons financiële steun om mistnetten in de regio Babati te testen. Door lage wateropbrengsten verplaatsten we onze WASH-projecten naar het district Mbulu in de regio Manyara. Hier testten we en zijn we bezig met de installatie van mistnetten die de acht scholen die in dit project zijn opgenomen, allemaal van 1.000 liter schoon drinkwater per dag zullen voorzien. Ons doel is om ze tegen 2025 af te hebben. 

We putten ook uit de expertise van GEA om waterstalen te analyseren en een behandelingswijze voor te stellen. Bovendien voorzag GEA’s aanbestedingsteam ons onlangs nog van nieuwe ideeën om op een kosteneffectievere manier materialen in te winnen.

Wat zijn mistnetten en hoe werken ze? Waarom zijn ze een belangrijke oplossing?

CS: De verzameling van condensaat wordt eigenlijk al heel lang toegepast. Ongeveer twee decennia geleden, ontwikkelden ingenieurs speciale netten om dit proces op te schalen door water uit mist af te vangen. In feite wordt een groep netten naar heersende winden toe geplaatst. Wanneer de mist erdoorheen gaat, slaan waterdruppeltjes neer op het gaas. Een tweede net, dat tegen het eerste wrijft, duwt de druppeltjes bij elkaar. Wanneer de druppeltjes zwaar genoeg zijn, vallen ze omlaag en worden ze verzameld in een trog die naar een grotere opvangbak leidt.

Regenwater is een levenslijn in landelijk Tanzania, maar tijdens het droge seizoen, beperken regentekorten de traditionele verzamelmethoden. Maar zelfs als het minder vaak regent, zit er nog veel vocht in de lucht. In Tanzania leidt dit tot mistige dagen. De netten in Mbulu kunnen op de mistigste dagen tot 1.000 liter water per dag verzamelen, met een gemiddelde uiteenlopend van 600 - 800 liter per dag. Het mooie van deze technologie is dat ze gratis water oplevert dat vaak veiliger om te drinken is dan plaatselijk grondwater. Bovendien is geen elektriciteit nodig voor de netten. Ze zijn ook eenvoudig te repareren en hoeven alleen zo nu en dan te worden schoongeborsteld. 

Welke toekomstplannen heeft Viva con Agua voor Tanzania? 

CS: We boeken voortgangen in Tanzania, maar er is nog veel te doen. Door klimaatverandering is water een nog grotere prioriteit voor de gemeenschappen. De lokale overheden bieden goede steun voor het uitvoeren van projecten. We zullen teruggaan naar de scholen die we hebben ondersteund om het onderhoud en de lokale controle-inspanningen te beoordelen.

Waarom is bewustwording van water en sanitaire voorzieningen zo belangrijk? 

CS: Toegang tot water en sanitaire voorzieningen moet overal ter wereld een prioriteit zijn. Het is het fundament waar al het andere op rust. In Tanzania liep het aantal diarreegerelateerde doden in 2020 op tot 17.587, wat 5,96% van het totale dodental vertegenwoordigt. En als mensen drie of vier uur per dag kwijt zijn om water te verkrijgen, of dat nu schoon is of niet, is dat een enorm verlies van potentieel, wat leidt tot enorme ongelijkheid. We hoeven mensen alleen maar te helpen om hun uitgangspunt te veranderen; daarna kunnen ze zichzelf helpen.